Powódź – jakie obowiązki mogą mieć pracodawcy w czasie stanu klęski żywiołowej

W dniu wejścia rozporządzenia w życie stanem klęski żywiołowej objęto:

• w województwie dolnośląskim – powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski i ząbkowicki oraz miasta na prawach powiatu Wałbrzych i Jelenią Górę,
• w województwie opolskim – powiaty głubczycki, nyski i prudnicki oraz gminę Strzeleczki w powiecie krapkowickim,
• w województwie śląskim – powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Białą.

W tej chwili rozporządzenie dopuszcza stosowanie następujących ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela:

• obowiązek opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń,
• nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów,
• nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach,
• nakaz lub zakaz określonego sposobu przemieszczania się.

Za naruszenie wskazanych zakazów grozi kara aresztu albo grzywny.

Prezes Rady Ministrów zapowiada jednak, że to rozporządzenie w sprawie klęski żywiołowej będzie nowelizowane. Może ono objąć nowe obszary, ale możliwe jest też, że z uwagi na rozmiar szkód zostaną wprowadzone dodatkowe środki walki ze skutkami żywiołu. Ograniczenia mogą dotyczyć zarówno pracodawców, jak i pracowników.

Zgodnie z ustawą o stanie klęski żywiołowej ograniczenia wobec pracodawców mogą polegać m.in. na:

• zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców,
• nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju,
• nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia
• obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia wskazanych pomieszczeń,
• dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części
• wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych,
• zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach.

Jednocześnie rząd może postanowić o ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ale niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika.

Pracodawca może zostać objęty nakazem prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju. Osoby u niego zatrudnione mogą wtedy podlegać ograniczeniom takim jak:

• zmiana systemu, wymiaru i rozkładu czasu pracy, w tym wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy,
• obowiązek pracy w niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w 5-dniowym tygodniu pracy, w tym wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy,
• powierzenie pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikający z nawiązanego stosunku pracy – w takim przypadku pracownik zachowa prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Jeżeli siły i środki, którymi dysponują władze lokalne, są niewystarczające, możliwe jest również wprowadzenie obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych polegających m.in. na:

• wykonywaniu określonych prac,
• oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych czy
• udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym.

Opisane ograniczenia wymienionych wolności i praw człowieka i obywatela wprowadza, odpowiednio w zakresie kompetencji, włodarz miasta, gminy czy powiatu, tj. m.in. wójt, burmistrz czy starosta odpowiednio w zarządzeniu, rozporządzeniu albo decyzji. Ale może wydać taki akt prawny pod warunkiem, że wskazane obowiązki i ograniczenia będą się mieściły w granicach dopuszczonych w rozporządzeniu Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej. Do czasu zatem nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów włodarze samorządowi nie mają takich uprawnień.